Yason Burnu Landscaping Project
Perşembe – Ordu | 17.000 m2 | 2016
Elif Çelik , Bora Yasin Özkuş ile birlikte
Ordu ili, Perşembe ilçesi, Çataltepe Mahallesi 1. Derece arkeolojik, 2. Derece doğal sit alanı içerisinde yer alan Yason Burnu için hazırlanan öneri çevre düzenleme projesi kapsamında; yarımadanın bütünlüğü ve tarihsel önemi, doğal sit alanı oluşu, çevrede bulunan arkeolojik değerler dikkate alınarak; Yason Kilisesi silüetini değiştirmeyecek, yarımadanın doğal topografyasına, kıyı formasyonuna ve florasına minimum etki eden, kullanım dinamiklerini dikkate alan rekreatif düzenlemeler önerilmektedir.
Yarımadanın mevcut yapısının doğal bir şekilde korunmuş olması avantajı ile, farklı ziyaretçi gruplarının alanı daha verimli ve konforlu bir şekilde kullanması amaçlanmış, bu amaçla önerilen tüm yapısal ve bitkisel peyzaj düzenlemelerinin adanın doğal doku ve atmosferi ile uyumu projenin temel kaygısı olmuştur. Koruma kullanım dengesi hassas bir şekilde ele alınmış, alanın turizm potansiyeli düşünülürken kullanımdan doğacak hasarların en düşük düzeyde olacağı bir düzenleme yapılmıştır.
Bu amaç doğrulusunda ana tasarım kriterler şu şekilde oluşturulmuştur:
- Var olan değerleri keşfetmek, korumak ve iyileştirmek,
- Saklı olanı açığa çıkarmak – potansiyelleri keşfetmek,
- Ziyaretçileri bilgilendirmek, mekan ile ilgili farkındalık yaratmak,
- Doğa ve tarih ile temas kurmak,
- Minimum müdahale ve doğal malzeme kullanımı.
Varolanı korumak ve iyileştirmek
Öncelikle alana yaklaşımda Yason Kilisesinin hakim görsel algısının korunması hedeflenmiştir. Restorasyonu tamamlanmış kilisenin ön meydanının potansiyel kullanımlar için yeniden düzenlenmesi önerilmektedir.
Yarımada üzerindeki mevcut doğal bitki örtüsü, kayaç formasyonu, liken dokusu, endemik türler korunacaktır. Alanın mevcut dramatik görsel etkisine zarar verecek üç boyutlu bitkilendirmeden kaçınılmıştır.
Kıyı kenar ilişkisine müdahale edilmeyecek suyun sınırları, su içerisinde kalan eski balık havuzları korunarak bilgilendirme levhaları ile algılanabilir hale getirilecektir.
Mevcut patika izi kullanıcılar tarafından belirlenmiştir, bu iz çevresinde gelişen bitki dokusu ve patikanın fonksiyonelliğinden dolayı korunması ve iyileştirilmesi önerilmektedir.
Araç park yerleri, yolcu indirme ve bindirme alanı Kilise alanının ve duvarının dışında oluşturulmuştur. Mevcut araç parklanması görsel bir kirliliğe yol açmaktadır. Koruma kullanım dengesi gözetilerek otopark alanının arazinin en güney ucunda çözülmesi, iç kısımlara motorlu araç girişinin engellenmesi önerilmektedir.
Kullanımın getirdiği minimum fonksiyonlar (büfe/wc/info yapısı) giriş alanında bir saçak çevresinde toplanmıştır. Bu yapılar takılır sökülür şekilde ahşap-çelik malzeme ile tasarlanmış küçük birimlerdir.
Hali hazırda çayır olan geniş açıklıkların farklı büyüklükte iki etkinlik çayırına dönüştürülmesi hedeflenmiştir.
Basit bir alt yapı ile bu alanlarda ve küçük ölçekte festival vb. aktiviteleri düzenlenebilir.
Saklı olanı açığa çıkarmak, potansiyelleri keşfetmek
Yarımadanın özellikle çeperinde ve burun bölgesinde bulunan kayalıklar, likenler, balık havuzları ve bazı kumsallar gelen ziyaretçilerin gözünden kaçmaktadır. Bu alanların görsel olarak ortaya çıkarılması erişimin sağlanması, bilgilendirme panoları ve yakından inceleme imkanı veren dürbünler yerleştirilmesi, rekreasyona yönelik oturma elemanları ve seyir terasları düzenlenmesi, yarımadanın saklı olan potansiyellerini ortaya çıkaracaktır.
Yarımadanın kuzeyinde Deniz fenerine yakın bölümde bulunan “Eski kilise yeri -taşlık ” alan niteliksiz çalı ve biti örtüsü ile kaplanmıştır. Buradaki bitkilerin dikkatle, uygun bir ekip tarafından temizlenmesi Kilise temelinin ortaya çıkarılması ve bilgilendirme yapılması önerilmektir.
Ziyaretçileri bilgilendirmek, mekan ile ilgili farkındalık yaratmak
Yarımadanın arkeolojik ve doğal sit alanı olmasının nedeni olan tarihi, mitolojik önemi, Kilise ve müştemilat yapısı, balık havuzları, Eski Kilise kalıntıları, doğal bitki örtüsü, likenler ve endemik bitkiler, kaya oluşumları hakkında bilgilendirici panoların eklenmesi önerilmektedir.
Proje kapsamı dışında olmakla birlikte Yason Yarımadası haritaları, el broşürleri, telefon aplikasyonları ile ziyaretçilerin alanı daha bilinçli gezmesi alan ile ilgili farkındalık yaratılması önerilmektedir.
Bu doğrultuda alanın güney ucunda giriş bölgesinde bilgilendirme ve güvenlik amaçlı kulübe konulması önerilmiştir.
Doğa ve tarih ile temas kurmak
Yarımadada önemli bakı ve günbatım/gündoğum izleme noktaları gibi özel noktalara halihazırda mevcut yaya ulaşım hatlarının iyileştirilmesi önerilmektedir. Yarımadadaki yaya patikalarında konforlu şekilde dolaşımın sağlanması farklı kotlara erişimin engelli kullanıcılara uygun düzenlenmesi hedeflenmektedir. Yine koruma kullanım dengesi çerçevesinde erişilebilirlik önemli bir kriter olmakla birlikte korunması gereken dokular ve çevresi özenle ele alınacak, yaya trafiği buna göre düzenlenecektir.
Kumsal alanların ve deniz erişimi için ek inişler düzenlenerek, ulaşılamayan alanların temizliği ve kullanıcıların güvenliğine yönelik önlemler (korkuluk, güvenlik aydınlatması) sağlanacaktır.
Kilisenin giriş meydanı küçük ölçekli müzik dinletisi vb. gibi aktivitelere ev sahipliği yapabilir. Bu anlamda giriş aksı ve çevresinde doğal taş ile bir miktar sert zemin önerilmiştir.
Minimum müdahale-doğal malzeme kullanımı
Önerilen tüm malzemelerin alanın topografya ve doğal bitki örtüsüne zarar vermeyecek, “ek olma” niteliğini koruyacak malzemeler olmasına dikkat edilmiştir.
Bu bağlamda araç ve yaya yollarının yöreden elde edilecek doğal kesme taştan harç kullanılmadan yapılması, ikincil yürüyüş yollarının geocell hücreler içerisinde çakıl-kırma taşlar ile yapılması tercih edilmiştir. Beton malzeme önerilmemektedir.
Kıyıdaki mevcut kayalar üzerine suyun geçişine izin veren detayda küçük seyir platformları ve sahile inilen önemli birkaç noktada merdiven ve rampalar kullanılması ön görülmüştür.
Oturma elemanları, çöp kutusu gibi mobilyalarda iklim koşullarına uygun hale getirilmiş ahşap önerilmiştir.